Όταν ένας οργανικός διανοούμενος συναντά τον Banal φασισμό

'Προς τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν το αντισημιτικό καθεστώς της Γαλλίας ήθελε να καταδικάσει τον εβραϊκής καταγωγής Γάλλο πολίτη Άλφρεντ Ντρέιφους ως πράκτορα της Γερμανίας, ο συγγραφέας Εμίλ Ζολά στράφηκε κατά του γαλλικού κράτους και δήλωσε: "Je accuse!". Χάρη σ' αυτό το γεγονός γεννήθηκε η έννοια του σύγχρονου διανοούμενου. Από τότε η έννοια του διανοούμενου σήμαινε βούληση και θάρρος για κριτική και αμφισβήτηση, γεγονός που θα συνόδευε σε σημαντικό βαθμό και τη νεότερη ιστορία της Ευρώπης. Η ευρωπαϊκή διανόηση όχι μόνο δεν δίστασε να ασκήσει έντονη κριτική στο Έθνος και στο Κράτος αλλά αντίθετα αυτοπροσδιοριζόταν μέσα από αυτήν την κριτική. Ο όρος διανοούμενος συνδεόταν άμεσα με την αντιεξουσιαστική κριτική. Πρώτιστος στόχος αμφισβήτησης του διανοούμενου αποτέλεσε, από τότε και στο εξής, ότι συσχετιζόταν με τα "ιερά και όσια" του Έθνους και του Κράτους. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί την πνευματική πρόοδο της Ευρώπης χωρίς τη συμβολή των διανοούμενων. Η Κύπρος δεν ευτύχησε να έχει μια παρόμοια παράδοση διανοούμενων. Αντίθετα, το κυρίαρχο ρεύμα της κυπριακής διανόησης - ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής - εμφανίστηκε στη νεοτερικότητα ως ο φορέας "των εθνικών αξιών". Ο χαρακτηρισμός του Αντόνιο Γκράμσι για τους οργανικούς διανοούμενους ταιριάζει γάντι στην περίπτωση της Κύπρου. Στην Κύπρο επικράτησαν οι οργανικοί διανοούμενοι, που κύριο μέλημά τους ήταν και είναι η αναπαραγωγή του κυρίαρχου λόγου. Αυτή η διανόηση όχι μόνο δεν παρήγαγε και δεν παράγει κοινωνική κριτική, απεναντίας επιχειρεί τη φίμωση και περιθωριοποίηση της κάθε κριτικής δραστηριότητας. Ενώ στόχος του διανοούμενου θα έπρεπε να ήταν η κριτική, η απομυθοποίηση και η αποκάλυψη της αλήθειας, αυτό που επιτυγχάνει η οργανική διανόηση είναι τη μυθοποίηση και την αποσιώπηση του κάθε τι που δεν αρέσει στην εξουσία. Μ' αυτήν της τη στάση η ελληνοκυπριακή διανόηση καταδικάζει την ελληνοκυπριακή κοινότητα να ζει ακόμη και σήμερα, τον 21ο αιώνα, στην προ-Διαφωτισμού εποχή. Ο Εμμανουήλ Καντ είχε ορίσει το Διαφωτισμό ως "το κουράγιο του ανθρώπου να χρησιμοποιήσει το νου του για να βγει από την παιδική ηλικία". Η οργανική διανόηση ακριβώς παρεμποδίζει τον άνθρωπο από του να αποκτήσει το κουράγιο να σκέφτεται, να προβληματίζεται, να αμφισβητεί και εν τέλει να προχωρεί, παρατείνοντας ουσιαστικά την "παιδική ηλικία". Μια μερίδα της οργανικής διανόησης ζει στον κόσμο του Banal φασισμού. Αναπαράγοντας το λόγο της εκκλησίας και του κράτους και πραγματευόμενη τα "εθνικά σύμβολα" με ένα τρόπο kitch (κιτς) οδηγεί τον Ελληνοκύπριο πολίτη σε ένα κόσμο, όπου δεν υπάρχει ίχνος διαφωτισμού και επικρατεί μυθοπλασία. Δυστυχώς, ο Κύπριος πολίτης γεύεται καθημερινά αυτό το δηλητηριώδες μίγμα Banal φασισμού και οργανικών διανοούμενων, καθώς ο πρώτος το μόνο που κάνει είναι να εκφωνεί συστηματικά τον "εθνικό λόγο", μετατρέποντας τα πάντα σε kitch και οι δεύτεροι να αναπαράγουν τον επίσημο εθνικό λόγο. Μόλις πρόσφατα αυτή η συνάντηση Banal φασισμού και οργανικών διανοούμενων έλαβε χώραν σε ραδιοφωνική συζήτηση που πραγματοποιήθηκε μεταξύ του Λάζαρου Μαύρου και του Μιχάλη Πιερή, όπου οι δύο συνομιλητές προσπαθούσαν να καταδικάσουν το βιβλίο "Γλαύκος Κληρίδης: Η πορεία μιας χώρας". Σε μια προσπάθεια να αρέσουν στον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, δηλαδή στην εξουσία, αντί να ασχοληθούν με το περιεχόμενο του βιβλίου προτίμησαν να πείσουν το κοινό ότι το βιβλίο γράφτηκε κατά του Τάσσου Παπαδόπουλου. Μάλιστα, ο πανεπιστημιακός Μιχάλης Πιερής χαρακτήρισε το βιβλίο "κουτό", διότι - λέει - έχει ως πρόθεσή του την άσκηση κριτικής κατά του Προέδρου Παπαδόπουλου. Ο γράφων δεν διαπραγματεύεται με κανέναν κύριο Πιερή το δικαίωμά του να ασκεί κριτική. Κι ούτε νιώθει ότι θα πρέπει να απολογηθεί σε κανέναν. Όμως είναι αβάσιμο, ισοπεδωτικό και διόλου έξυπνο να χαρακτηρίζεται ένα βιβλίο "κουτό" γιατί δήθεν έχει εκ των προτέρων πρόθεση για προσωπική επίθεση κατά του Προέδρου, όταν σε 228 σελίδες οι αναφορές στον Πρόεδρο Παπαδόπουλο δεν ξεπερνούν συνολικά τις δύο σελίδες. Επιπρόσθετα, ο κύριος Πιερής ισχυρίστηκε ότι το βιβλίο δεν έχει τίποτα να προσφέρει αφού δεν λέει τίποτα το καινούργιο. Αυτός του ο ισχυρισμός θα μπορούσε να ήταν βάσιμος αν ο ίδιος ο κύριος Πιερής απέδειχνε μέχρι σήμερα, μέσα από τα γραπτά του, ότι ήδη κατέχει το περιεχόμενο του βιβλίου. Αυτό θα μπορούσε να αποπειραθεί να το τεκμηριώσει με μια γραπτή ανάλυση. Δυστυχώς, ο κ. Πιερής επέλεξε την εύκολη λύση μιας "συναινετικής" συνομιλίας με τον Λάζαρο Μαύρο παρά να καταθέσει γραπτώς τις απόψεις του. Η οργανική διανόηση μπορεί να είναι αρεστή στην εξουσία, όμως - όπως έχει αποδείξει και η ιστορία - δεν έχει να προσφέρει στην κοινωνική πρόοδο. Ως προς τον Λάζαρο Μαύρο μόνο τούτο έχω να δηλώσω: όπου επικρατεί ο Banal φασισμός εκλείπει ο λόγος...'

του Niyazi Kizilyurek (Politis, 25/3/2007)